Ο μπακλαβάς της μαμάς!

Τα χέρια της κυλούσαν μπρος-πίσω πάνω στον λεπτό πλάστη  με το φύλλο που τυλιγόταν γύρω του  και το άπλωνε πετώντας το  -στην κυριολεξία-  πάνω στο πλαστήρι!  Σαράντα φύλλα άνοιγε για το μεγάλο  "κεντημένο" με σχέδια ρηχό ταψί, το σινί.  Φύλλα που έπρεπε να γίνουν λεπτά  "σαν τσιγαρόχαρτο" -έτσι έλεγε! Καθόμουν και την παρατηρούσα,  μαγεμένη από αυτή της την ικανότητα  να μετατρέπει μια μικρή μπαλίτσα ζυμαριού  σε ένα τόσο μεγάλο "στρογγυλό σεντόνι"!  Και τόσο γρήγορα!!! Ένα-ένα, τα άπλωνε πάνω στο ντιβάνι  όπου είχε στρώσει λαδόκολλες.  Όταν τελείωνε, άρχιζε να τα στρώνει στο σινί:  φύλλο και καρύδια, κανέλλα με γαρίφαλλο και ζάχαρη.  Τα πασπάλιζε με μια κίνηση αεράτη και γρήγορη...  Πήγαιναν ομοιόμορφα παντού, σ' όλη την επιφάνεια.  Και ξανά φύλλο και ξανά γέμιση... μέχρι να τελειώσουν και τα σαράντα...  Πάνω-πάνω, έστρωνε 4-5 χωρίς γέμιση ανάμεσά τους  -μόνο φρέσκο αρωματικό βούτυρο.  Χάραζε τον μπακλαβά με κοφτερό μαχαίρι  κι άρχιζε γρήγορα-γρήγορα να καρφώνει πάνω σε κάθε μπακλαβωτό κομμάτι  από ένα καρφάκι γαρίφαλλου. Τότε με κοίταζε τρυφερά, γελούσε και μου έδινε και μένα δουλειά:  γέμιζε τη χουφτίτσα μου με μοσχοκάρφια και κάρφωνα κι εγώ!!!  Τι χαρά! Μετά, πήγαινε το ταψί στο φούρνο της γειτονιάς.  Αργότερα, ακολουθούσε η διαδικασία του σιροπιάσματος!  Εγώ εκεί! Δεν ξεκολλούσα!  Με μάγευε αυτό το γελαστό πρόσωπο, που έκανε όλα αυτά τα θαυμαστά! Κι αφού όλα τελείωναν, έφευγε.  Στο διπλανό σπίτι, η φίλη γειτόνισσα, η κυρία Χρυσούλα,  δεν ήξερε να ανοίγει καλό φύλλο.  Πήγαινε η μαμά μου και τη βοηθούσε να τελειώσει κι εκείνη γρήγορα.  Και μετά, στην κυρία Κωνσταντινιά!...  Ήταν τόσο γρήγορη και τόσο ικανή!... Την άλλη μέρα ήταν η σειρά του... κανταϊφιού!!!  Εγώ, πάλι εκεί!  Καρφωμένη, να παρακολουθώ γοητευμένη τις υπέροχες κινήσεις της!  Μαλλιά αγγέλου, καρύδια και μοσχοβολιές και σιρόπιασμα μετά το ψήσιμο...  Και το σπίτι να ευωδιάζει!  Και να την ακούω να τραγουδάει κιόλας!  Και τραγουδούσε ωραία!!!  Κι εγώ πίστευα ότι ήμουν το πιο... προνομιούχο παιδί της γειτονιάς:  είχα την πιο σπουδαία μαμά,  που ήξερε να κάνει πράγματα που οι άλλες μαμάδες δεν ήξεραν!!! Τις ημέρες αυτές γυρίζω εκεί...  Και μου λείπει η διαδικασία εκείνου του μπακλαβά!  Μου λείπουν όλες εκείνες οι μυρωδιές που η μνήμη δεν σβήνει ποτέ! Και μου λείπει η μαμά μου!

Βραδιάζει... Λείπουν όλα. Κι όλα είναι εδώ!

Βραδιάζει.
Και λείπουν όλα όσα έκαναν το βράδια να είναι φωτεινά!
Βραδιάζει. Και οι ακακίες είναι μισόγυμνες.
Οι παλιές φιλίες είναι ξεφτισμένες.
Οι καινούριες δεν είναι λαμπερές. Είναι τυλιγμένες στα "δήθεν" και στις εξηγήσεις...
Βραδιάζει.
Και ο Άκης δεν είναι εδώ. Και λείπει η Ντόλλυ. Και λείπει και ο Γιάννης.
Βραδιάζει. Και όλα είναι αλλιώς σε τούτη την πόλη. Την πόλη που αγάπησα, που με αγάπησε.
Την πόλη που αγαπήθηκα!
Το ποτάμι ήρεμο. Οι δρόμοι διαφορετικοί. Τα γέλια των παιδιών, διαφορετικά.
Και τα όνειρα διαφορετικά. Και οι μυρωδιές διαφορετικές.
Τότε ακακία, πασχαλιά και λεμόνι! Τώρα Montana, Poison kai Poem!
Ένα τσίπουρο σκέτο -με γλυκάνισο ή χωρίς- ένα παιχνίδισμα των ματιών, ένα τραγούδι με μια όχι καλοκουρδισμένη κιθάρα, ένα ερωτικό ραβασάκι γραμμένο σε... αποκριάτικη σερπαντίνα, ένα cheek to cheek στα μισοσκότεινα, ένα φευγαλέο άγγιγμα στα χείλια...
Λείπουν όλα. Και όλα είναι εδώ!
Κι εγώ να μνημονεύω...
Και να μυρίζω την ακακία και τον ποταμίσιο αέρα.
Και να αναζητώ τον Άκη.
Πάντα τον  Άκη.
Βραδιάζει.

Η Λένα

Από μικρή αγαπούσα πολύ όλα τα αδύναμα πλάσματα του κόσμου… Παιδάκι ακόμη και μάζευα στον κήπο του σπιτιού μας στο Μαϊάμι τα κουτσά γατάκια, εκείνα που είχαν χάσει το ματάκι τους, σκυλάκια που σώθηκαν μετά δυσκολίας από χτύπημα αυτοκινήτου… Τα…αρτιμελή με άφηναν αδιάφορη –ήμουν μικρή και ολίγον χαζή- και πίστευα ότι αυτά δε με είχαν ανάγκη! Αργότερα, κατάλαβα ότι και τα αρτιμελή όντα έχουν ανάγκη από χάδια, στοργή και… τροφή ενίοτε!

Αυτό μου το έμαθε η Λένα μου.

Η Λένα είναι η μεγάλη μου αδερφή. Νομίζω ότι πρέπει να ήταν το πρώτο προσωπάκι που αντίκρυσα πάνω από το κρεβατάκι μου ή, μάλλον, δίπλα, γιατί και εκείνη μικρούλα ήταν όταν έφθασα θορυβωδώς στον κόσμο αυτό, ταλαιπωρώντας τη μαμά μου 16 ώρες στο νοσοκομείο… Βεβαίως, η συμπεριφορά της στη συνέχεια, μου δηλώνει περίτρανα ότι καλά της έκανα! Μάλλον και εκείνη, όμως, δε μου συγχώρεσε την έστω και μικρή (16ωρη) ταλαιπωρία, που για λίγες ώρες παραμόρφωσε τα υπέροχα χαρακτηριστικά της!

Η μαμά μου δε δούλεψε ποτέ. Ήταν πολύ όμορφη για να εργάζεται. Παντρεύτηκε τον μπαμπά μου στην Ιταλία και χώρισαν μήνες πριν γεννηθώ εγώ! Νομίζω πως η σύλληψή μου πρέπει να ήταν η τελευταία σαρκική επαφή μεταξύ τους! Έκαναν το έγκλημα και… χώρισαν!

Εγώ γεννήθηκα στο Μαϊάμι στις 11 Φεβρουαρίου 1968.

Η μαμά χώρισε με τον μπαμπά, αλλά είχε έτοιμο τον Forbes, επιχειρηματία στο Μαϊάμι, παιδικό της έρωτα, στον οποίο μάλλον ξαναγύρισε για… παρηγοριά! Και εκείνος χρειαζόταν παρηγοριά, αφού είχε χάσει τη γυναίκα του κατά τη διάρκεια της γέννας της Λένας μου… Ο Graham Forbes θα γινόταν και δικός μου μπαμπάς…

Στο σπίτι μοιράστηκαν οι αδυναμίες: η μαμά λάτρευε την πεντάχρονη Λένα και ο Graham εμένα.

Η Λένα ερχόταν συνεχώς στο κρεβατάκι μου και με έβλεπε. Η μαμά έλεγε πως της άρεσαν πολύ οι πατούσες μου!

Ο μπαμπάς την όρισε φύλακα-άγγελό μου. Και εκείνη πήρε πολύ σοβαρά το ρόλο αυτό –όπως και όλους τους ρόλους που έπαιξε στη ζωή της, τη σύντομη ζωή της- και ήταν ο φύλακας άγγελός μου μέχρι πριν ένα χρόνο περίπου, που με άφησε οριστικά.

Συγχωρείς ποτέ τον αγαπημένο που φεύγει; Μπορείς να καταπιείς το γεγονός ότι σου… τελείωσε; Κάποιοι με παρηγόρησαν, λέγοντας ότι “ησύχασε, δεν πονάει πια” ή “ο θεός αγαπάει τους καλούς’’!

Βαρέθηκα να ακούω για τις προτιμήσεις του θεού! Μα ποιος θεός καταδικάζει ανθρώπους σε ισόβια δυστυχία, ποιος θεός επιτρέπει την ανηλεή κακοποίηση αθώων παιδιών;

Αν ο θεός είναι εκείνη η δύναμη που στέκεται πλάι μας και μας βοηθά, εκείνος που φροντίζει για τις ανάγκες μας, για εμένα ο θεός δεν υπάρχει πια.

Ο Θεός ήταν η Λένα μου.

Εκείνη είχε αναλάβει προσωπικώς τη δική του δουλειά απέναντί μου!

Κάθε μέρα από τότε που έφυγε, παρατηρώ τις αλλαγές που επέφερε η απουσία της.

Τη φωνή και τη μορφή της έχω σε πολλά βίντεο και φωτογραφίες…

Ο τηλεφωνητής μου γεμάτος από τα απαιτητικά, διακεκομμένα από γελάκια μηνύματά της. Μου έδινε εντολές συνεχώς, τρελαινόταν να διοικεί!

Από κοριτσάκια μικρά που ήμαστε, οργάνωνε τα πάντα! Παίζαμε τα ινδιανάκια με άλλα παιδιά, ήμουν μικρή και οι περισσότεροι με έσπρωχναν και με έριχναν κάτω! Δεν έκλαιγα ποτέ. Δεν ήθελα να βγει η μαμά και να μας μαλώσει…Περίμενα, όμως, να έρθει να με σηκώσει η Λένα. Η Λένα με επέβαλε στα άλλα παιδιά που δεν ήθελαν ένα μικρό ‘’φασολάκι’’ στα πόδια τους! Όλα τα αγόρια ήταν ερωτευμένα μαζί της! Τα κορίτσια την ήθελαν για καλύτερή τους φίλη!

Η Λένα μου ήταν τρυφερή με όλους: με το κακό γειτονόπουλο που πετούσε πέτρες, με το κοριτσάκι που έλεγε ψέματα συνεχώς, με το γιο του συνεργάτη του μπαμπά, που έπιανε τα βυζιά των κοριτσιών! Και όλους τους επανέφερε στην τάξη!

Μισή ώρα μαζί της αρκούσε για να μετανοήσεις για όλα σου τα αμαρτήματα και να γίνεις καλός –όχι γιατί ηθικά σε ενοχλούσε, αλλά για να σε αγαπάει η Λένα!

Και η μαμά πόσο την αγαπούσε!!! Εγώ ήμουν ένα κοντό, πολύ αδύνατο, μάλλον άσχημο κοριτσάκι, προσκολλημένο στην κυρία Ματίλντα που μας πρόσεχε όταν οι γονείς μας έλειπαν στο εργοστάσιο ή σε φίλους τους!

Στο σπίτι είχαμε συχνά πάρτι! Εμάς μας έβαζαν για ύπνο νωρίς! Θυμώναμε, αλλά δεν είχαμε περιθώρια επιλογής! Η μαμά, εξάλλου, δε δεχόταν αντιρρήσεις από κανέναν. Όλοι στο σπίτι υπακούαμε στη θέλησή της! Όλοι, εκτός από εμένα, πράγμα που οδήγησε σε ιστορικές μάχες! Εγώ και η Λένα χορεύαμε στο δωμάτιό μας, ένα μεγάλο δωμάτιο με τζαμαρία που έβλεπε στον κήπο!

Η μαμά με έδιωξε από το σπίτι πάνω από 50 φορές! Δε θα γύριζα, αν δεν ήταν η Λένα εκεί. Ήξερα ότι δεν κοιμόταν όταν έλειπα! Ανησυχούσε πολύ! Με κλείδωνε έξω, λέγοντάς μου ότι θα μπω αν ζητήσω συγγνώμη!!!! Εγώ δε ζητούσα ποτέ συγγνώμην, αλλά, μετά από μία ώρα, μου άνοιγε αναγκαστικά, γιατί η Λένα πηδούσε από το δέντρο του δωματίου μας κάτω, για να κοιμηθεί και εκείνη έξω!!! Η ισχύς εν τη ενώσει! Για αυτό μας άνοιγε! Αλλιώς, εγώ ακόμη θα χτυπούσα!

Τα χρόνια πέρασαν και η Λένα έφυγε για το Χάρβαρντ, όπου θα σπούδαζε οφθαλμίατρος! Εγώ περηφανευόμουν για τη μεγάλη μου αδερφή, που μου τηλεφωνούσε κάθε βράδυ πριν κοιμηθώ! Δεν κοιμόμουν, αν δεν άκουγα τη Λένα μου! Είχα αρχίσει ήδη να επαναστατώ! Μ' ενοχλούσε ο πουριτανισμός της μαμάς, ο διαχωρισμός των κοινωνικών τάξεων, τον οποίο ήθελε να μας επιβάλει οικογενειακώς!

Στα δεκαέξι μου έφυγα από το σπίτι. Δεν ξέρω αν θα έλειπα στη μαμά. Στον Graham, σίγουρα… Ήξερα, όμως, πού να πάω: στη Λένα μου.

Γύρω από το όνομα αυτό εκτυλίχθηκε η ζωή μου.

Η Λένα στο Χάρβαρντ, γεμάτη φιλόδοξα όνειρα. Από παιδί σχεδίαζε τα πάντα, προγραμμάτιζε, έβαζε σε τάξη τους άλλους -και τον εαυτό της ακόμη περισσότερο.

Τη θυμάμαι πάντα με το τεράστιο organizer ανά χείρας να ρυθμίζει τα ραντεβού της, χωρίς να χάνει ούτε ένα τέταρτο της ώρας.

Σπούδαζε οφθαλμίατρος και είχε τα ομορφότερα μάτια που είδα ποτέ!

Με πήρε μαζί της στο Χάρβαρντ.

Ήταν εικοσιενός ετών όταν γνώρισε και ερωτεύθηκε τον Άρθουρ Άνταμς, λέκτορα ογκολογίας, μεγαλύτερο της κατά δεκαέξι χρόνια. Παντρεύτηκαν ένα χρόνο μετά, εκείνη ακόμη φοιτήτρια, εκείνος γιατρός στο Mass General. Ζήσαμε όλοι μαζί για πολλά χρόνια. Και εκείνος με αγάπησε, ίσως πιο πολύ από όσο αγαπούσε την εξ αίματος αδερφή του!

Η Λένα μου με βοήθησε να σπουδάσω: πλήρωσε το Χάρβαρντ, το Κολούμπια, τα μεταπτυχιακά και τα διδακτορικά μου. Δίπλα μου πάντα. Σαράντα δύο χρόνια, χωρίς διακοπή.

Ποτέ δεν πίστευα ότι θα την έχανα τόσο πρόωρα. Ποτέ δεν πίστευα ότι θα έμενα χωρίς Λένα, χωρίς organizer, χωρίς τον φύλακα άγγελό μου.

Μόνο για ένα πράγμα χαίρομαι και είμαι βαθιά ικανοποιημένη: έφυγε, γνωρίζοντας πόσο βαθιά και απόλυτα την αγαπούσα. Δεν πέρασε μέρα χωρίς να το πω ή να το δείξω.

Έφυγε γεμάτη αγάπη και αφοσίωση. Ήταν η αγαπημένη γιατρός των ασθενών της, η πολυαγαπημένη αδερφή, η λατρεμένη φίλη, η τρυφερότερη μαμά, η πιο αφοσιωμένη σύζυγος και ο καλύτερος άνθρωπος που γνώρισα.

Ήταν... είναι η Λένα μου!

Κατάθεση αγάπης από την αδερφή, από τη Nora Chanchulo, ένα χρόνο ακριβώς μετά την αναχώρηση της Λένας, της Λένας μας!

Να ονειρευτείς ένα όνειρο αληθινό!

Πρωί.

Στην τηλεόραση, τα κακόμοιρα τα παπαγαλάκια προσπαθούν να αρθρώσουν λόγο... Ψελλίζουν και αναμασούν λέξεις... Επιδίδονται και σε μεταξύ τους κοκορομαχίες... Στημένες διαφωνίες: Μία εγώ στο καρφί, μία εσύ στο πέταλο. Διακόπτουν το συνομιλητή τους, συχνά τον χλευάζουν, ειρωνεύονται... Άλλες φορές, τον... στριμώχνουν και άλλοτε, ως εκπαιδευμένοι οσφυοκάμπτες, τον "χαϊδεύουν", κάνοντας δήθεν αφελώς -προσχεδιασμένες βεβαίως- ερωτήσεις, ώστε ο ερωτώμενος να πει αυτά που θέλει να ακουστούν. Και να αποπροσανατολίσει.

Παντού τα ίδια.

Οι απειλητικές κραυγές σε πανικοβάλλουν.

Κλείνεις την τηλεόραση.

Αλλά το δηλητήριο των απειλητικών λόγων σε έχει ποτίσει.

Τα "μέτρα" ήδη σε "γονάτισαν"! Και περιμένεις τα καινούρια. Και τρέμεις. Και ξέρεις πως μετά από τα καινούρια, θα ακολουθήσουν και άλλα καινούρια και μετά και άλλα... καινουριότερα!

Αρχίζεις να μετράς και την τελευταία δεκαρούλα! Σε λίγο θα φλερτάρεις στις βιτρίνες όχι με κάποια τσάντα, κάποια παπούτσια, μία μπλούζα... Θα διαλέγεις άλλες βιτρίνες. Αυτές των σούπερ-μάρκετ. Θα βλέπεις την παρμεζάνα, θα της... χαμογελάς, θα γλυκοκοιτάζεις μετά τη φέτα, άντε και λίγες ακόμη κλεφτές ματιές σε κάνα σαλαμάκι, στον πακεταρισμένο κιμά ή κάπου αλλού και μετά κατευθείαν στο ταμείο, να πληρώσεις το πακετάκι με τις φακές και τον τραχανά.

Οι "καλοί μας δημοσιογράφοι" λίγες φορές αναφέρθηκαν σε εκείνους που χώνονται μέχρι τη μέση στα σκουπίδια των κάδων, ψάχνοντας εναγωνίως, ευελπιστώντας για κάποιο τρόφιμο, κάποια πατάτα μισοχαλασμένη, κάποιο περίσσευμα φαγητού.

Κι εγώ, όπως και πολλοί άλλοι, την είδα την εικόνα αυτή. Και όχι μία φορά!

Μεσημέρι.

Στην τηλεόραση τα νέα είναι πάλι δραματικά. Οι πολιτικές εξελίξεις σερβίρονται σε τοπίο ασαφές και θολό. Οι αποφάσεις που ανακοινώνονται, ανατρέπουν η μία την άλλη, μέσα σε λίγες ώρες.

Η απειλή παρούσα: Θα μας βγάλουν από την Ευρωζώνη! Θα γυρίσουμε στη δραχμή! Καταστροφή!

Έρχονται μετά οι αναλυτές: Όχι, δεν είναι καταστροφή! Καλύτερα να γυρίσουμε στη δραχμούλα μας, γιατί... και επειδή... και διότι.... και διά τούτο...

Αναλυτές, καθηγητές, οικονομολόγοι, μιλούν για το ίδιο πράγμα, με εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις και ερμηνείες...

Απόγευμα.

Στην τηλεόραση μιλάει ο κύριος γενικός ή ο κύριος πρόεδρος του τάδε συνδικάτου ή ο εκπρόσωπος του... των... της...

Ενίοτε, μιλάει και κάποιος υπουργός! Απειλητικά! Με μάτι που γυαλίζει! Λες "Το ποντίκι που βρυχάται"!

Εδώ βλέπεις το... έργο από άλλη οπτική γωνία: "Ναι, σας καταλαβαίνω... Ναι, άδικα τα μέτρα και βαριά και επώδυνα, ναι... Αλλά μην τολμήσει κανείς και δεν πληρώσει αυτά που χρειαζόμαστε για να μας δανείσουν και μετά εμείς να χρωστάμε περισσότερα, αλλά... έχει ο Θεός... θα δούμε μέχρι τότε... Ας πάρουμε τώρα τη δόση μας...".

Ούτε πρέζα να ήταν αυτή η δόση!!!

Και συχνά μιλάει και άλλος υπουργός, συμπαθής κι ωραίος, που ίσως γι' αυτό αργήσαμε να καταλάβουμε πως μάλλον μας περιπαίζει. Αυτός φαίνεται σαν να είναι σε... αγαστή συνεργασία με τα "παπαγαλάκια" που λέγαμε!...

Αλλίμονο, από το έρκος των υπουργικών οδόντων, εκστομίζονται τα πλέον παράλογα πράγματα! Όπως: Θα μου δώσεις τα υπάρχοντά σου, θα πληρώσεις για αυτά ενώ πια δεν θα τα έχεις, και θα δώσεις και ένα χρηματικό ποσόν για να βοηθήσεις τους... αναξιοπαθούντες!!! Θα σε απολύσω, αλλά θα πληρώνεις κανονικά τους έκτακτους φόρους, τη ΔΕΗ, το νερό, το πετρέλαιο, το ενοίκιο, τα κοινόχρηστα, την... Αλληλεγγύη, τα τηλέφωνα... Κάπως έτσι, δηλαδή!

Ακούς και δεν καταλαβαίνεις! Εσύ όλα αυτά; Σ' εσένα μιλάνε;

Είναι δυνατόν; Αφού πια δεν πληρώνομαι, με τι να πληρώσω;

Μπα, κάτι δεν καταλαβαίνεις, λες και κλείνεις την τηλεόραση ξανά.

Βράδυ.

Άλλο σκηνικό τώρα. Τηλεδιάσκεψη! Συζητήσεις, εξηγήσεις, απειλές, ξανά αναλύσεις... και να το Μνημόνιο, να η Τρόικα, να το Μεσοπρόθεσμο... Να και οι "εφεδρείες", το "στενό δημόσιο", το "ευρύτερο δημόσιο", και να οι αναφορές στο... ξεχειλωμένο παρόν, που δεν μοιάζει να έχει μέλλον.

Και ακολουθούν δήθεν διαπραγματεύσεις για μία πορεία ήδη προδιαγεγραμμένη!

Άι στο διάολο! Δεν καταλαβαίνω τίποτα! Θέλουν να μας εξοντώσουν.

Κλείνεις την τηλεόραση και πάλι.

Κι εκεί που λες "Αρνούμαι! Δεν θέλω τίποτα να ακούσω, τίποτα να μάθω, δεν αντέχω πια! Θέλω μια μέρα ήρεμη, χωρίς απειλές και τρόμους", εκεί ακριβώς, πέφτεις επάνω στις... αναλύσεις φίλων, γνωστών, συναδέλφων, γειτόνων και συγγενών!

Και πάμε απ' την αρχή.

Ο καθένας και τη δική του θεωρία! Που είναι η σωστή! Πάει και τελείωσε!

Και μαζεύεις τόσες πολλές "σωστές" θεωρίες που "θα μας έβγαζαν από το αδιέξοδο, από το βαρέλι χωρίς πάτο, από το βαθύ πηγάδι", που δεν ξέρεις ποια να διαλέξεις!

Ε, κάποια απ' όλες μπορεί και να είναι η σωστή, λες στον εαυτό σου, γνωρίζοντας καλά πως δεν είναι. Αλλά πρέπει να αντέξεις.

Και μέσα στα τόσα ψέματα που σε τύλιξαν, που σε τυλίγουν χρόνια τώρα, λες κι εσύ ένα... ανώδυνο στον εαυτό σου. Λες πως όλα αυτά είναι ένα ψεύτικο όνειρο.

Και πας για ύπνο, με την ελπίδα να δεις ένα διαφορετικό όνειρο. Ένα αληθινό όνειρο. Ένα όνειρο που να μη μοιάζει με εφιάλτη.

Να ονειρευτείς πως τα παιδιά σου δεν απολύθηκαν. Πως η επιχείρησή σου, όλο και ανεβαίνει. Πως το μαγαζάκι σου δεν έκλεισε. Πως πληρώνεις εμπροθέσμως και ανελλιπώς τη ΔΕΗ, τον ΟΤΕ, την ΕΥΔΑΠ... Το ενοίκιο, τα κοινόχρηστα, τα μαθήματα των παιδιών. Πως δεν χτυπούν τα τηλέφωνα από τις εισπρακτικές εταιρείες που δουλεύουν για τις τράπεζες, πως οι κάρτες σου και τα δάνεια έχουν τακτοποιηθεί. Πως έχεις τακτοποιημένες τις οφειλές σου στον ασφαλιστικό σου φορέα και πας στο γιατρό του νοσοκομείου, όπου σε αντιμετωπίζουν αξιοπρεπώς. Πως, όχι, δεν ήρθε το χαρτί της έξωσης ή, ακόμα χειρότερα, εκείνο της κατάσχεσης! Το χαρτί που "βγάζει στο σφυρί" το σπίτι σου, επειδή δεν έχεις τη δυνατότητα πια να αποπληρώσεις κάποιο δάνειο...

Να ονειρευτείς ένα όνειρο αληθινό.

Γιατί όλα θα είναι δύσκολα πάλι αύριο. Πιο δύσκολα.

Αυτά τα μικρά, τα ασήμαντα κι ανεπαίσθητα!...

Η κατάσταση της χώρας μας, η κατάσταση της Ευρώπης, της Αμερικής, της Αφρικής... η κατάσταση του κόσμου όλου, έφτασε σε τραγικό σημείο. Και κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή, ενημερωνόμαστε για τις απειλητικές εξελίξεις, άλλοτε με επιχειρήματα και βάσιμα δεδομένα και άλλοτε με φληναφήματα και ιστορίες... τρόμου!

Έτσι, δεν μένει καιρός να ασχοληθούμε με τα καθημερινά, τα ασήμαντα, τα μικρά κι ανεπαίσθητα...

Δεν μένει καιρός να μιλήσουμε για τον πόνο, την ελπίδα, τη θλίψη,τον έρωτα!

Να μιλήσουμε για τη φιλία, τη χαρά, τη γοητεία του αγνώστου, την αγωνία του έρωτα, το παιχνίδισμα των σχέσεων...

Αλλά κι αν περισσεύει καιρός για όλα αυτά, διστάζουμε να ομολογήσουμε πως συνεχίζουν να μας απασχολούν! Ντρεπόμαστε για τα συναισθήματά μας,

για την καθημερινότητά μας που κάποιες ώρες μας φέρνει αντιμέτωπους μ' αυτά!

Και προσποιούμαστε πως τα ξεπερνάμε.

Αλλά, ακόμη κι αν κινδυνεύει η πατρίδα μας με πτώχευση, εμείς δεν είμαστε διατεθειμένοι να κηρύξουμε και πτώχευση συναισθημάτων! Δεν αποφασίζουμε να διαγράψουμε από τη μνήμη μας γεγονότα, πρόσωπα και καταστάσεις που αγαπήσαμε. Δεν είναι στις προθέσεις μας η άρνηση των καθημερινών αδυναμιών μας...

Κουραστήκαμε να μοιρολογούμε, να υποθέτουμε, να αφηνόμαστε στο κύμα των παρερμηνειών και των αυθαίρετων συμπερασμάτων των "ειδημόνων αναλυτών".

Θέλουμε κάποιος να αναλύσει τους χτύπους της καρδιάς μας.

Γιατί είναι πιο άτακτοι κάποιες φορές, πιο γρήγοροι, κάποιες άλλες; Γιατί μεθάμε μ' ένα ποτήρι κρασί κι άλλες φορές δεν καταλαβαίνουμε πως αδειάσαμε την καράφα; Γιατί κάποιοι άνθρωποι που γνωρίζουμε για πρώτη φορά, μας

κερδίζουν από τα πρώτα κιόλας λεπτά και κάποιοι άλλοι μας κάνουν να νιώθουμε σαν να μας αγγίζει κρύο φίδι;

Γιατί σε κάποιους είμαστε επιεικείς στην κρίση μας και σε άλλους δεν ανεχόμαστε ούτε μία ανορθόγραφα γραμμένη λέξη;

Αλλά εγώ τώρα θέλω να μιλήσω για τα μικρά, τα ασήμαντα και ταπεινά...

Για τη φιλία και για τη συκοφαντία. Για τον χαμένο έρωτα. Για την πλάνη. Για την προδοσία. Για όλα αυτά τα καθημερινά και ανθρώπινα, που λόγω της κρίσης ντρεπόμαστε να ομολογήσουμε πως μας απασχολούν. Πως συνεχίζουν να παίζουν ρόλο σπουδαίο και καθοριστικό στη ζωή μας.

Έτσι, αφήνουμε να μας προσπερνάνε πράγματα, επειδή διστάζουμε να αντιπαρατεθούμε σ' αυτά!

Για παράδειγμα, με αδίκησε στην κρίση του ο καλός κι αγαπημένος φίλος μου!

Θέλω να φωνάξω. Να διαμαρτυρηθώ για την αδικία αυτή. Μα πώς να το κάνω;

Θα πέσουν επάνω μου, όμοια κοράκια, να με φάνε!

Εδώ ο κόσμος χάνεται κι εσύ μας μιλάς για... αδικίες και τέτοια;

Το βουλώνω, λοιπόν!

Με μεθάει ο έρωτας που νιώθω για τον/την... Ντροπή! Τέτοιες ώρες κι εσύ έχεις το νου σου στον έρωτα; Στο σεξ;

Σιωπώ ένοχα.

Ο καλός μου φίλος πλανεύτηκε και πιστεύει πως... προδόθηκε!

Προσπαθώ να το αναλύσω... Πώς και γιατί; Μα... ντρέπομαι!

Γυρίζουμε, λένε, στη δραχμή κι εγώ ασχολούμαι τώρα για το πώς και διατί ο καλός μου φίλος θεωρεί πως προδόθηκε;

Μούγγα κι εδώ!

Αλλίμονο! Η κατάσταση μπορεί να είναι δύσκολη... Πολύ δύσκολη... Χανόμαστε! Ναι! Αλλά δεν γίνεται να πνίξουμε όλα αυτά που νιώθουμε και δεν εκδηλώνουμε... Τα ανθρώπινα συναισθήματά μας! Αυτά τα μικρά, ασήμαντα κι ανεπαίσθητα που κάποτε έδιναν νόημα κι ομόρφαιναν τη ζωή μας!

Τη φιλία, τον τσακωμό, τον έρωτα! Τη γάτα στο περβάζι του παραθύρου, τον κήπο που έμεινε απότιστος και διψάει, το σκύλο που αλυχτάει, τη ρούγα στα στενά της γειτονιάς στα χωριουδάκια, τη συκοφαντία στις μεγάλες πόλεις. Αχ, τη συκοφαντία που σαν αέρας περνάει και πληγώνει και οδηγεί στην παραζάλη της πλάνης!

Και μετά, αφού μιλήσουμε για όλα αυτά τα... εντροπιαστικά και τετριμμένα, τότε ας ανοίξουμε το βήμα να φτάσουμε στους χώρους των δακρύων.

Γιατί όταν τα συναισθήματα παγιδεύονται, μόνο δάκρυα μας πρέπουν!

"Της αχαριστίας έπεται η αναισχυντία"

Θυμήθηκα ξανά τη μαμά μου σήμερα! Πολλά ωραία πράγματα μου έμαθε! Όπως, το να μην αδικώ κάποιον...

Να "ακούω" πάντα όχι μόνο τη μία πλευρά...

Αυτό, το συνάντησα αργότερα, πολύ ωραία εκφρασμένο, στα πανεπιστημιακά μου μαθήματα:

Μηδενί δίκην δικάσεις, πριν αμφοίν μύθον ακούσεις.

Ακόμα, μου έμαθε να είμαι -να προσπαθώ να είμαι- ευθύς, "διαυγής και ευανάγνωστη". Να μην προσφεύγω ούτε να καταφεύγω στα υπονοούμενα, στις "μισές και μασημένες" κουβέντες.

"Καθαρές κουβέντες", μου έλεγε.

Κι εγώ πολύ τα προσπάθησα αυτά στη ζωή μου.

Φαίνεται, όμως, πως οι "καθαρές κουβέντες" είναι... δύσπεπτες. Χρειάζεται ιδιαίτερη αντοχή από κάποιους -είτε να τις πουν είτε να τις ακούσουν.

Έτσι, αποκρύπτονται σκέψεις, ιδέες, υποθέσεις και μένουν να "κουφοβράζουν" απειλητικά, μέχρι να... εκτιναχθούν! Μέχρι, εκείνος που τις έχει φυλακίσει στο μυαλό και στην ψυχή του, να αποφασίσει να τις "εκστομίσει"! Αλλά αφού τις έχει στο μυαλό του, ήδη τις έχει "εκστομίσει" εντός του! Κι αυτό ίσως είναι βαρύτερο...

Θυμήθηκα και τον αείμνηστο Παναγιώτη Κανελλόπουλο, σήμερα!
Πριν από πολλά χρόνια, είχα την τιμή και τη

μεγάλη τύχη να με καλέσει για την επιμέλεια ενός βιβλίου του. Κάθε απόγευμα, λοιπόν, ανέβαινα τις εξωτερικές σκάλες τού επί της οδού Ακαδημίας γραφείου του. Καθόμουν απέναντί του και εκείνος διάβαζε, παράγραφο-παράγραφο, τις σελίδες που δουλεύαμε.

Φορούσε δύο ζευγάρια γυαλιά, το ένα πάνω στο άλλο! Κάποια στιγμή, για να μην κουράζει τα μάτια του, του πρότεινα, δειλά, να διαβάζω εγώ.

Το δέχτηκε με ανακούφιση και χίλιες ευχαριστίες!

Ένιωθα αμήχανα! Μα τόσες ευχαριστίες για κάτι τόσο απλό, για κάτι που, στο κάτω-κάτω, εγώ θα πληρωνόμουν;

Τότε, μου μίλησε, εκτός... κειμένου, για την έννοια της ευγνωμοσύνης και της αχαριστίας!

"Αγνώμων μη γίνου", μου είπε. "Της αχαριστίας έπεται η αναισχυντία".

Και ήρεμα-ήρεμα, μου μίλησε ώρα πολλή για τις έννοιες, το νόημα, τη σημασία αυτών των λέξεων, ξεκινώντας από την ετυμολογία τους.

Θυμήθηκα και τον Ανδρόνικο, σήμερα!

Τον πανύψηλο νεαρό άνδρα, τον εξαιρετικό φωτορεπόρτερ του περιοδικού που, τότε, ανανέωσε τον περιοδικό Τύπο, του "ΕΝΑ".

Ερχόταν ο Ανδρόνικος Χ., λοιπόν, γελαστός και όμορφος μέσα στην καλοσύνη που τον χαρακτήριζε και... "Κακιούλα μου, να οι φωτογραφίες να και το στόρι... Κάνε μού το πιο... διαβαστερό... Γράψ' το εσύ". Γελούσαμε κι οι δυο!

Ποτέ μου δεν του το αρνήθηκα! Και, βέβαια, πάντα με το όνομά του φαρδύ-πλατύ από κάτω.

Έχουν περάσει από τότε πολλά χρόνια. Όσες φορές μιλάμε με τον παλιό καλό μου Ανδρόνικο, πάντα, μα πάντα, μου θυμίζει εκείνη την εποχή, τονίζοντας πως αυτό ήταν για εκείνον σπουδαίο!

Δεν το κατάλαβα ποτέ αυτό! Ήμασταν φίλοι, φυσικό δεν ήταν; Και κόβω την κουβέντα.

"Ναι, ήμασταν, ρε φιλενάδα! Ακυρώνει αυτό την κίνησή σου τότε;

Ακυρώνει την ομορφιά της αφιλοκερδούς προσφοράς σου; Αχάριστος δεν είμαι"!

Καθώς τα θυμάμαι όλα αυτά σήμερα, ακούω ξανά τη μαμά να μου λέει:

"Την αχαριστία δεν τη συγχωρεί ούτε ο Θεός, κορίτσι μου"!

Αχ, ρε μαμά, τι ωραία πράγματα μου έμαθες!...

Μόνο που δεν κατάφερες να μου μάθεις να μην με πληγώνει η αδικία και η αχαριστία!

Κείμενα διαμελισμένα, διάτρητα και χωρίς άλλοθι!

Υπήρχε ένα παιχνίδι που το έπαιζαν παλιά στα πάρτι: έγραφε ο καθένας σε ένα μικρό χαρτάκι, μία φράση. Ό,τι ήθελε... ό,τι περνούσε εκείνη τη στιγμή απ' το μυαλό του. Τύλιγε προσεκτικά το χαρτάκι και το έριχνε μέσα σε ένα βάζο. Μόλις μαζεύονταν όλα τα χαρτάκια, τα ανακάτευαν καλά και μετά, ένας-ένας, έπαιρνε από μέσα ένα, το ξετύλιγε και διάβαζε αυτό που κάποιος άλλος είχε γράψει λίγο πριν. Συνέχιζε ο επόμενος, μετά ο άλλος, ώστε καθώς διαβάζονταν όλα με τυχαία σειρά, να ακούγονται σαν ένα ενιαίο κείμενο! Όπως καταλαβαίνετε, το αποτέλεσμα ήταν για γέλια!

Μία αστεία "συρραφή", άσχετων μεταξύ τους, σκέψεων...

Αυτό το "παιχνίδι" το αντέγραψαν αργότερα πολλοί: συρραφή κειμένων, θέσεων, ιδεών, παράθεση απόψεων... Όλα "δουλεμένα και ζυμωμένα" έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα ενιαίο κείμενο με αρχή, μέση και τέλος.

Τώρα, εάν η αρχή ήταν αυτούσια "δανεισμένη" από κάποιο ξένο κείμενο, η μέση από μία άσχετη πηγή και το τέλος από ένα αρχαίο δοκίμιο, δεν είχε και τόση σημασία! Κέρδιζε αυτός που θα κατάφερνε να "συνθέσει" πειστικότερα ένα κείμενο, παρουσιάζοντάς το ως αποτέλεσμα δικής του σκέψης!

Αυτό το... "παιχνίδι" το παίζουν αρκετοί και σήμερα. Και δεν το παίζουν στα πάρτι. Το παίζουν στην καθημερινότητά τους. Στις σχέσεις τους, στις δοσοληψίες τους, στις ενασχολήσεις τους, στη δουλειά τους.

Αλλά, κατά κανόνα, παίζεται ατυχώς!

Γιατί η αντιγραφή, η ανασύνταξη, το "ζύμωμα", απαιτούν εξαιρετική ικανότητα σύνθεσης. Και γνώσεις. Χρειάζεται "μαστοριά" για να μπορέσεις να συνθέσεις ένα κείμενο που να είναι τεκμηριωμένο, να "κυλάει", να είναι εύληπτο, κατανοητό. Δεν αρκεί η παράθεση φράσεων και αποσπασμάτων ασύνδετων μεταξύ τους, φύρδην-μίγδην και ατάκτως ερριμμένων! Το αποτέλεσμα μοιάζει σαν ένας πίδακας λέξεων, σαν ένα σιντριβάνι επαρχιακής πλατείας που πιτσιλάει άτσαλα τα νερά του στους περαστικούς!

Δεν μπορείς να ξεγελάσεις εύκολα σήμερα τον άλλον, που είναι πιο ενημερωμένος, πιο υποψιασμένος, πιο ερευνητικός. Η τεχνολογία έφερε τον αναγνώστη πιο κοντά στην ενημέρωση. Και μπορεί να ελέγχει, να συγκρίνει και να κρίνει, να αμφισβητεί για να μπορέσει να δεχτεί όποια αλήθεια ή ψέμα του "πασάρουν".

Αυτό το παιχνίδι, μπορεί να παραδώσει εσένα ως παιχνίδι στα χέρια των άλλων. Μπορεί να προδώσει -να αποκαλύψει θα ήταν το πιο σωστό- τη σημαδεμένη τράπουλα. Τον τσαλακωμένο άσο στο μανίκι σου.

Κανείς, βέβαια, δεν αρνείται το δικαίωμα να "δανειζόμαστε" άλλων λόγια, τεχνικές, πονήματα. Με τον όρο, όμως, να αναφέρουμε την πηγή. Μπορούμε, πάλι, να χρησιμοποιήσουμε των άλλων τις μελέτες ως αφετηρία για κάποια δική μας εργασία. Να χρησιμοποιήσουμε των άλλων τη σοφία ως στήριγμα και απόδειξη θέσεών μας.

Αρκεί να έχουμε τη σεμνότητα, την ταπεινότητα και την ευαισθησία να μην "οικειοποιούμαστε" τις ιδέες τους!

Και, πολύ περισσότερο, να σεβόμαστε αυτές τις ιδέες και να μην παρεισφρύουμε ανάμεσά τους σαν κλεφτρόνια, διαμελίζοντας το νόημά τους.

Η Μαρίκα!

Είχε εξαιρετικά καλλίγραμμες γάμπες. Λεπτοί αστράγαλοι, με τα χαρακτηριστικά βαθουλώματα στο πλάι που τόνιζαν ακόμη περισσότερο το καλοσχηματισμένο πόδι.

Φορούσε ψηλοτάκουνα παπούτσια κι αυτό έκανε να φαντάζουν ωραιότερες οι γάμπες που χάζευα με τις ώρες!
Και πάνω σ' αυτά τα ψηλά τακούνια, στριφογύριζε στην αγκαλιά του Γιώργου της, στο ρυθμό του βαλς!
Το κρεπ-ζορζέτ φόρεμά της έσφιγγε τη λεπτή μέση και τελείωνε σε κλος κύματα! Τα μαλλιά της χτενισμένα με τέτοιον τρόπο που τόνιζαν την υπέροχη μύτη, το θαυμάσιο προφίλ της!
Τα χείλια της, χείλια αψεγάδιαστα, βαμμένα κόκκινα. Κατακόκκινα.

Χόρευαν όλοι. Παρακολουθούσαμε το χορό τους, αλλά στα δικά μας μάτια υπήρχε μόνον εκείνη.  Μόνον η εικόνα της. Στήναμε αυτί να ακούσουμε τι έλεγαν -με ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν η φωνή τους χαμήλωνε!...
Τα πάρτι τους ήταν για μας, τα παιδιά, ένα πανηγύρι χαράς!
Και σ' αυτά τα πάρτι, εκείνη, αδιαμφισβήτητη βασίλισσα -κάτι που δεν το ήξερε, δεν το είχε καν προσέξει!...
Αργά, όταν είχε πια κουραστεί, άλλαζε τις ψηλοτάκουνες γόβες και φορούσε... ψηλοτάκουνες μαύρες λουστρινένιες παντόφλες, απ' όπου ξεπρόβαλαν τα βαμμένα νύχια της, σαν κατακόκκινες γλυκιές καραμέλες!

Η Μαρίκα!
Έτρεχε όλη μέρα από το ένα δωμάτιο στο άλλο, να τα φροντίσει όλα! Να τα προλάβει όλα!
Μια μέρα, χτύπησε το κουδούνι: "Καλημέρα σας, φέραμε την τραπεζαρία". "Λάθος κάνατε, δεν παραγγείλαμε καμία τραπεζαρία εμείς!". "Μα πώς, κυρία μου; Μία Τσιπ εντ Ντέιλ δεν παραγγείλατε;". "Όχι, όχι"... Και τα σχέδιά του για την έκπληξη, του τα έκανε μαντάρα! Κι οι δυο τους γέλασαν πολύ μ' αυτό! Αργότερα, τίμησε πολύ την όμορφη τραπεζαρία: χαρές και τραπεζώματα ένα σωρό!

Η Μαρίκα που έκανε πίτες και μπακλαβάδες, κουλούρια και τσουρέκια, πικάντικα νόστιμα φαγητά... Η Μαρίκα, που όλοι ζήλευαν τη χάρη της έτσι όπως άναβε το τσιγάρο της μετά "για να ξεκουραστεί"!

Η Μαρίκα, η όμορφη! Η Μαρίκα, η γλυκιά! Η Μαρίκα, η χαριτωμένη!
Η Μαρίκα, η καλή κόρη, η τέλεια μάνα, η ερωτευμένη σύζυγος!

Η Μαρίκα με το πηγαίο χιούμορ:
Αχ, μαμά, μη λες "από ανέκαθεν... Η κατάληξη "θεν" σημαίνει "από"...
Η απάντηση άμεση:
"Ωραία! Λοιπόν, από ανέκα το ήξερα εγώ"!...
Το αθώο της βλέμμα, περιπαικτικό... Όχι που θα μας το χάριζε!

Η τρυφερή Μαρίκα!... Που έδινε τα χάδια της ανυστερόβουλα, που ήξερε να αγαπάει και ήξερε να το δείχνει! Που πολύ αγάπησε και πολύ αγαπήθηκε!

Η Μαρίκα σήμερα είχε τη γιορτή της! Φορούσε τα ψηλοτάκουνα παπούτσια της και πάνω σ' αυτά στριφογύριζε στο ρυθμό του βαλς και λικνιζόταν ευτυχισμένη στην αγκαλιά του!

Τεντωμένο δάχτυλο μετά λόγων απειλητικών...

Το τεντωμένο δάχτυλο που κουνιέται στον αέρα, όταν ήμουν μικρή, με φόβιζε! Αργότερα, το έβλεπα ως απειλητικό, αλλά ο φόβος μου ήταν... ελεγχόμενος! Δεν έβαζα και τα κλάματα!
Όταν μεγάλωσα, με ενοχλούσε. Ακόμα κι αν ήταν για να μου υποδείξουν πού θα καθίσω σε ένα γεύμα, αν αυτό το έκαναν με το δείχτη τεντωμένο, με εκνεύριζε. Αργότερα, όταν μεγάλωσα για τα καλά, με οδηγούσε σε σωστές κρίσεις για το άτομο που το... έσειε!

Και να, λοιπόν, που, εκεί που δεν το περίμενα καν, θυμήθηκα όλα εκείνα τα συναισθήματα που παιδιόθεν με φόβιζαν!
Τρόμαξα!
Τον είδα απειλητικό, ευμεγέθη και συνοφρυωμένο, να φωνάζει πως απαιτεί "στρατιωτική πειθαρχία... σ' αυτά που λένε", στις αποφάσεις, δηλαδή, που παίρνει ο ίδιος και οι κυβερνώντες και είχε το δάχτυλο, έτσι όπως με φόβιζε από μικρή, αργότερα με ενοχλούσε και τώρα με εξοργίζει! Και λυγισμένο μετά το χτύπησε δυνατά στο τραπέζι!
 Η φωνή του ήταν "στεγνή", και η γλώσσα ακουγόταν σαν να "πλατάγιζε" έτσι όπως όταν κολλάει το στόμα μας, κατάξερο από τη δίψα! Τα φρύδια του σε θέση... αποφασιστικού θυμού, που δεν σηκώνει αντιρρήσεις και τέτοια δικαιώματα!...

Ε, λοιπόν, η σημειολογία της υπόθεσης, φυσικά φλυαρεί!
Το κορμί, οι κινήσεις, το χρώμα της φωνής μας, όλα αποκαλύπτουν.
Και, εν προκειμένω, όλα αυτά έπαιρναν το σχήμα της επιβεβαίωσης...
Ο υπουργός μας Ευάγγελος Βενιζέλος -θα καταλάβατε πως στο πρόσωπό του αναφερόμαστε- είναι αποδεδειγμένα ένα άτομο με αυτοπεποίθηση, σίγουρο για τον εαυτό του, που χειρίζεται με αξιοθαύμαστη άνεση το λόγο και αποφεύγει προσεκτικά κάθε κίνηση που θα πρόδιδε αβεβαιότητα.
Οι χειρονομίες είναι ένας τρόπος επικοινωνίας παρόμοιος με τη γλώσσα, που δημιουργούνται ως διανοητική έννοια ενός ατόμου, ενδεχομένως από κοινού με την ομιλία.
Εκφράζονται μέσω της κίνησης των άνω άκρων, με ανάλογο τρόπο που η ομιλία παράγεται από τη μεταβολή της πίεσης των στρωμάτων του αέρα.
Οι αποδέκτες αντιλαμβάνονται τις χειρονομίες σαν μία ακολουθία οπτικών εικόνων και τις ερμηνεύουν με τη γνώση που κατέχουν γι' αυτές, δηλαδή με τη νοημοσύνη.
Αλλά οι κινήσεις των χεριών λειτουργούν επικουρικά στην ανθρώπινη γλώσσα. Εντείνουν, υποβάλλουν, δίνουν χρώμα και έμφαση στα λεγόμενα.
Άραγε γι' αυτό και ο υπουργός κουνούσε το χέρι του στον αέρα, με φωνή κοφτή, δυνατή, επιτακτική και ύφος έντονο, συνοφρυωμένο και απειλητικό, όταν απαιτούσε "στρατιωτική πειθαρχία";
Και ήταν, άραγε, αυτή η χειρονομία μία υποσυνείδητη μορφή επικοινωνίας, με την οποία ο κ. Βενιζέλος επιδίωξε να συμπληρώσει τη δυνατότητα για επικοινωνία που έχει ένα άτομο;


Όπως κι αν ερμηνευθεί, το γεγονός εξαγρίωσε περισσότερο ακόμη τους ήδη εξαγριωμένους πολίτες αυτής της χώρας που τους εκμεταλλεύονται και τους εμπαίζουν ασύστολα! 
Γιατί δεν νομίζω να συγκινήθηκε κανείς -όσο καλή πρόθεση και διάθεση κι αν είχε- στο άκουσμα των "τρυφερών" και "συμπονετικών" λόγων του κ. Βενιζέλου, για τη φτώχεια, τη δυστυχία και την κατάντια μας! Φυσικά, δεν τα χαρακτήρισε έτσι... Αλλά έτσι δεν είναι; 
Και πώς να πιστέψει κανείς "τα λόγια τα μεγάλα", όταν βλέπει τον τρόπο ζωής των "αρχόντων" μας και, δικαίως, φαντάζεται και ακόμη περισσότερα; 
Κλείσιμο επιχειρήσεων, απολύσεις, μειώσεις μισθών και συντάξεων, ασταμάτητες φορολογικές αφαιμάξεις, αυξήσεις στα τρόφιμα, στα είδη πρώτης ανάγκης, αυξήσεις παντού... φτώχεια, πείνα, αυτοκτονίες!... 
Πόσο "καίνε" αυτά την προσωπική ζωή των πολιτικών μας; Τι από όλα αυτά  βασανίζει εκείνους, τα παιδιά, την οικογένειά τους; 
Και απαιτεί "στρατιωτικήική πειθαρχία", χτυπώντας το χέρι στο τραπέζι! 
Την ίδια ώρα που έξω από το Κοινοβούλιο, χιλιάδες πολίτες φτύνουν τη Βουλή!

Η μαμά μου έλεγε μια παροιμία όταν ήθελε να μας επιπλήξει και να μας κάνει να ντραπούμε για μια απρέπεια, μια αδικία, μια σκανταλιά που κάναμε. Έλεγε: "Σήκω την ουρά από το γαϊδούρι και φτύσε του τον κώλο! Δεν θα ντραπεί"!
Κι αυτή την παροιμία τη θυμάμαι αυτό το χρόνο πολύ συχνά. 
Και δεν βάζω τα κλάματα με τα αυστηρώς, αυταρχικώς και... αναισχύντως τεντωμένα δάχτυλα. 

Τα... "άλλα ελληνικά"!

Διάβασα σήμερα τίτλο ανάρτησης κάπου στο διαδίκτυο: "Τα μαζεύουν άρων άρων..." και μου 'ρθε να φωνάξω: Μαζεύτε τα άρΩν άρΩν κι εσείς! Άρων και τα μολύβια σας, άρων τις πένες και τα... στιλά σας, άρων και τα χαρτιά ή τα λαπτόπια σας και άμε στο καλό!

Τελικά, τη γλώσσα μας δεν την πλήγωσαν τα greeklish! Είχαν προηγηθεί τα... άλλα ελληνικά! Αυτά τα ελληνικά των... μορφωμένων Ελλήνων, που και θέσεις υψηλές κατέχουν και επιτυχημένοι θεωρούνται και "βήμα" τους δίνεται και περισπούδαστο ύφος διαθέτουν όταν μιλούν περί παντός του επιστητού και ιδιαιτέρως βαρυσήμαντο όταν αναλύουν, άκρως επηρμένο δε όταν σε έχουν απέναντί τους, χωρίς να γνωρίζουν επακριβώς ούτε ποιος είσαι ούτε τα γράμματα που γνωρίζεις ούτε τις γνώσεις που έχεις φορτώσει στις αποσκευές σου!

Και έτσι, σήμερα, ξαναλέω αυτό που -με πόνο ψυχής- είχα πει και άλλοτε: Μας "πυροβολούν" από παντού!
Και θυμήθηκα...

Ήταν τότε που κάποιος υπουργός της "Αλλαγής", θέλοντας να κάνει τη... διαφορά, αρνήθηκε την καθαρεύουσα! Έβγαλε, λοιπόν, από τα επιρρήματα την κατάληξη "ως", και με ένα μεγαλοπρεπέστατο "άλφα", το... γύρισε στη δημοτική! Τόσο απλά!
Και από τότε, "αφού το είπε κοτζάμ υπουργός, έτσι θα είναι το σωστό... αυτός ξέρει", άρχισαν όλοι τα "όπως είπα και προηγούμενα...", χωρίς να κάνουν τον κόπο να ανοίξουν ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΣ τη γραμματική -εκείνη τη θαυμάσια Μικρή Γραμματική του Τριανταφυλλίδη- έστω για επιβεβαίωση! Και το ορκίζομαι, μαζί τους δεν έχω προηγούμενα!
Έτσι πυροβολούσαν, έτσι συνεχίζουν να πυροβολούν!

Και... "ευτυχά που μας ενημέρωσαν για τις νέες επιρρηματικές δυνατότητες", για να θυμηθούμε και τον Μάνο Χατζηδάκι!
Και να θυμηθούμε, ακόμη, το γεγονός πως "ήταν και η Μελίνα Μερκούρη παρών", αλλά, ευτυχώς, δεν το άκουσε αυτό, όταν ειπώθηκε σε Δελτίο Ειδήσεων κρατικού Ραδιοφωνικού Σταθμού!

Ήμουν κι εγώ "παρών" όταν "αποκατέστησαν τη βλάβη"... Όχι τη λειτουργία... Και όταν άκουσα για την καταστροφή, έμεινα... έκθαμβη, όπως η δημοσιογράφος-"καθηγήτρια" του Πανεπιστημίου!

Καλέ, από πού ν' αρχίσω και πού να τελειώσω;
Η συντριπτική... πλειοψηφία (λες και εν προκειμένω ψηφίζουν!...)των ανθρώπων, δεν θέλουν να αφήσουν ΤΗ καρέκλα, δεν κλείνουν ΤΗ πόρτα κι αποχαιρέτησαν για πάντα το τελικό "ς" και το τελικό "ν" από εκεί όπου ήταν και είναι η θέση τους.
Έτσι, βλέπουμε τον επικεφαλή και το βάζουμε στα πόδια, φωνάζοντας απελπισμένα "Πού είναι η έξοδο; Πού είναι η έξοδο;"! Κάποια θεία μου μπερδεύτηκε και κούνισε θλιβερά το κεφάλι της, λέγοντας: "Μωρέ μας έχουν πνίξει τα έξοδα! Ένα μόνο έξοδο;...".

Κανόνες; Ποιοι κανόνες;
Η γλώσσα είναι ζωντανή -λένε. Και εξελίσσεται -λένε. Και καθένας τη φέρνει στα μέτρα του. Πολύ απλά.
Θυμάμαι τον Ντίνο Καγιά -ζωγράφο, συνθέτη κλασσικής μουσικής, συγγραφέα- να μου λέει γελώντας:
"Διαφωνώ ριζικά, ου μην αλλά και... κάθετα! Δεν μας πυροβολούν από παντού! Αυτοί οι ίδιοι είναι πυροβολημένοι"!
Και να προσθέτει: Σ' αυτούς τους γλωσσικά νεολόγιους, υπεξελικτικούς και βολεμένους μέσα στην ίδια την ημιμάθειά τους "επαναστάτες", απαντώ:  Η "τάση" για την εξέλιξη της γλώσσας πρέπει να γίνεται επί τα βελτίω και όχι επί τα χείρω, διότι, όπως γνωρίζουμε καλά, οι "τέτοιες" επαναστάσεις είναι το... άσυλο των... αταλάντων!

Αυτό που υποστηρίζουν οι γλωσσολόγοι είναι πως η γλώσσα πρέπει να είναι "ανοιχτή από παντού". Φυσικά, έχουν δίκαιο! Δεν εννοούν, όμως, τα λάθη που γίνονται λόγω προχωρημένου γήρατος, άνοιας, αμορφωσιάς, ηλιθιότητας και τεμπελιάς και τα οποία είναι και ευκρινή και ευδιάκριτα.
Μία λέξη που συνηθίζεται να λέγεται από τους ανθρώπους, ίσως είναι σωστό να μπαίνει στο λεξικό. Όταν η ίδια λέξη κλίνεται λάθος, αυτό είναι λάθος και δεν φταίει η λέξη. Φταίει αυτός που τη χρησιμοποιεί λάθος. Αυτό δεν είναι υγιές φαινόμενο και κανείς γλωσσολόγος δεν το υποστήριξε ποτέ.
Αλλά γιατί να περιμένουμε τόσα από αδαείς ανθρώπους, όταν γνωστός γλωσσολόγος δεν γνωρίζει ότι υπάρχει μόνον ο όρος "λογόρροια" και όχι "λογοδιάρροια"! Μάλλον, τα λόγια κάποιων παραπέμπουν σε... διάρροια!
Εμπρός, λοιπόν, να "αποκαταστήσουμε τη βλάβη" "ως αναφορά" την ελληνική γλώσσα, "ανεξαρτήτου" μόρφωσης, ώστε να έχουμε "πλήρες" ή, γιατί όχι, "άπλετη" δυνατότητα να μιλάμε σωστά!
Αλλά η ώρα πέρασε...
Δυστυχά, πρέπει να σας αφήσω... έγκαιρα, για να μη χρειαστεί μετά να τα μαζεύω άρων άρων!...

Άναψε το τσιγάρο! -Κυβερνητικές παλινωδίες...

Επιτέλους, το έλυσαν κι αυτό! Βρέθηκε ο τρόπος και η ρύθμιση που θα οδηγήσουν "στην ομαλή μετάβαση προς την πλήρη εφαρμογή της απαγόρευσης του καπνίσματος", σύμφωνα με τις δηλώσεις του γενικού γραμματέα του υπουργείου Δημόσιας Υγείας.

Στον Εφαρμοστικό Νόμο του Μεσοπρόθεσμου, αναφέρεται:

"Στα καζίνο και στα κέντρα διασκέδασης με ζωντανή μουσική εμβαδού άνω των 300 τμ μπορούν να δημιουργούνται χώροι καπνιζόντων, οι οποίοι δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν το ένα δεύτερο του συνολικού εμβαδού του καταστήματος. Για τη δημιουργία τέτοιων χώρων καταβάλλεται ετήσιο τέλος ποσού 200 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο».

Μπέρδεμα! Δηλαδή, για ένα μαγαζί 300 τετραγωνικών, το 200ευρω θα δίνεται για το χώρο μέχρι 150 μέτρων!

Εξαιρετικό!

Να βγάλουμε κανα-φράγκο! Αυτό είναι το ζητούμενο! Πλήρης αδιαφορία για τις συνέπειες στην υγεία των πολιτών και στις μακροχρόνιες συνέπειες σε οικονομικό επίπεδο... Οι πολίτες που θα υποστούν τις συνέπειες αυτών των επιλογών μέσω του παθητικού καπνίσματος είναι μάλλον απλώς παράπλευρες απώλειες για αυτούς που μας κυβερνούν...

Δυστυχώς, ελλείπει ο κρατικός μηχανισμός που θα έπρεπε να επιβάλλει το νόμο σε πολίτες που δεν τον τηρούν. Σε πολίτες που αρέσκονται να διαμαρτύρονται για την ανυπαρξία του κράτους, αλλά αρνούνται να συνειδητοποιήσουν ότι αυτό το ίδιο κράτος για το οποίο διαμαρτύρονται, πρέπει να αποτελείται από νομοταγείς και όχι μεμψιμοιρούντες πολίτες.

Απευθυνθήκαμε στους διακεκριμένους πνευμονολόγους κ. Τάσο Τσάτσο, πρόεδρο της Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδος και στον πνευμονολόγο Δρ Κωνσταντίνο Κωστίκα, να σχολιάσουν τη... θλιβερή επικαιρότητα των ημερών.

Ο κ. Τσάτσος μας είπε:

"Διαβάζοντας τα σχετικά άρθρα στον Τύπο και με τα λίγα μαθηματικά που έμειναν ενεργά στο μυαλό μου, κάνω τους παρακάτω υπολογισμούς: Περιμένουν έσοδα, λέει , 40.000.000 € το χρόνο από 3.000 μαγαζιά που ξεπερνούν τα 300 τ.μ. σ' όλη τη χώρα! Δηλαδή, 13.333 € το χρόνο από κάθε μαγαζί, ήτοι 1.111 € το μήνα από από κάθε νυκτερινό μαγαζί! Αφήνω προς σχολιασμό από σας, τα έσοδα μιας βραδιάς!

Αλλά, ας σοβαρευτούμε λίγο... Μήπως θα ήταν σκόπιμο να μας πουν οι ειδήμονες πόσο ακριβώς κοστολογούν την ανθρώπινη ζωή; Πόσο ακριβώς αξιολογείται η ανθρώπινη ζωή;

Πόσο, τέλος πάντων, στοιχίζει σήμερα στην ελληνική οικονομία η φαρμακευτική αγωγή - θεραπεία ενός ατυχούς καρκινοπαθούς;

Μήπως να υπολογίσουμε πρόχειρα την αξία της φαρμακευτικής αγωγής ενός Χρόνιου Αποφρακτικού Ασθενή;

Να σας βοηθήσω λίγο, με ένα απλό παράδειγμα: αγωγή με ένα μόνο φάρμακο σε έναν ΧΑΠίτη, 50 €/μήνα - ή 80 € με δύο φάρμακα ή 120 € /μήνα για τρία φάρμακα -που, δυστυχώς, είναι το πλέον σύνηθες- ήτοι 600 /χρόνο ή 960 ή 1440 € ή, τελικά, 6.000 έως 14.500 € /ασθενή σε 10 χρόνια! Και μην πει κανείς ότι δεν ζουν χρόνια οι ασθενείς αυτοί! Ξέρω χιλιάδες που ξεκίνησαν με ένα εισπνεόμενο φάρμακο στα 65 και σήμερα, στα 75 και 80 παίρνουν 2 και 3 και κάνουν οξυγονοθεραπεία κ.λπ. κ.λπ. Και όλα αυτά, χωρίς υπολογισμό κόστους νοσηλείας στις παροξύνσεις της νόσου, χωρίς υπολογισμό των στοιχειωδών εξετάσεων που θα του ζητηθούν ανά έτος κ.λπ. κ.λπ., για να μην υπολογίσω τις χημειοθεραπείες - ακτινοθεραπείες ή τυχόν χειρουργικές επεμβάσεις.

Και, εν κατακλείδι, ας αφήσουμε τις δικαιολογίες και τους αστεϊσμούς... 

Επιτέλους, μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα ΕΝΑΣ νόμος χωρίς παραθυράκια, χωρίς ελαττώματα, χωρίς μικρές υποπαραγράφους; Κι αυτός ο νόμος να αφορά την ΥΓΕΙΑ μας, τη δημόσια υγεία, την υγεία των παιδιών μας! Η ΧΑΠ, η γνωστή και ως "νόσος των καπνιστών", προβλέπεται να αναρριχηθεί στη 2η θέση των αιτιών θανάτου στην επόμενη δεκαετία! Δεν νομίζω ότι υπάρχει λόγος να επιταχύνουμε την πορεία της αυτή.

Όσον αφορά στο εισπρακτικό κομμάτι, ας απευθυνθούμε κάπου αλλού για να "πληρώσουμε" τους όρους του Μεσοπρόθεσμου και ας αποφασίσουμε να εφαρμόσουμε τα περί απογόρευσης καπνού στην πραγματικότητα.

Η ανθρώπινη ζωή δεν συμψηφίζεται με εξοφλήσεις οικονομικού τύπου!".

Ο Δρ Κωνσταντίνος Κωστίκας δήλωσε χαρακτηριστικά:

"Η αποτυχία εφαρμογής του αντικαπνισματικού νόμου, που αποτελεί το μόνο από τα εγχειρήματά της κυβέρνησης που δεν έχει κανένα απολύτως κόστος, είναι απλά θλιβερή.

Για να μην αναφερθεί κανείς στο τεράστιο όφελος της δημόσιας υγείας (που αντανακλάται σε τεράστιο οικονομικό όφελος, το μόνο μέγεθος που είναι σε θέση να αξιολογήσουν οι "ειδικοί").

Μια έκκληση για σύνεση, έστω την ύστατη στιγμή.

Το τραγικό, ωστόσο, είναι ότι εκείνοι που έκλιναν υπέρ της τραγικής ρύθμισης (αν και ευελπιστώ ότι στο τέλος δεν θα εφαρμοστεί) οφείλουν να είναι (και είναι) απολύτως ενημερωμένοι καθ' όλα, σχετικά με τις συνέπειες του παθητικού καπνίσματος... Απλά, οι πελατειακές τους δεσμεύσεις, για μία ακόμη φορά, υπερτερούν των ηθικών και λογικών επιβολών...

Και δεν νομίζω πως είναι θέμα διαφορετικών προτεραιοτήτων το να μην εφαρμόσεις ένα νόμο του κράτους από ετών... Επίσης, το ταμειακό όφελος θα είναι ευθέως ανάλογο εκείνου που εισπράττουν από τους περίφημους "επιχειρηματίες" των μεγάλων πιστών... Τίποτα! Όπως δεν εισπράττουν ούτε τους αναλογούντες φόρους για το χρήμα που διακινείται, ούτε τίποτα ανάλογο... Οπότε, θα μας σώσει το τσιγαρόσημο των 200  ευρώ /m2 ετησίως!...

Δυστυχώς, μετά από ένα πρόσφατο ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη, ζηλεύω τους Τούρκους, γιατί κατόρθωσαν να εκμηδενίσουν το παθητικό κάπνισμα στους δημόσιους χώρους...

Ακόμη και εάν επρόκειτο να σωθεί η οικονομία της χώρας, επιλήψιμο θα ήταν, γιατί θα ήταν εις βάρος των μεσο- και μακροπρόθεσμων ανεπανόρθωτων βλαβών στην υγεία του γενικού πληθυσμού. Πολλώ μάλλον τώρα, που δεν πρόκειται να αποφέρει παρά λίγα ψίχουλα, ως παραπέτασμα καπνού για την απόκρυψη των πραγματικών αιτίων της απόφασης. 

Μέχρι τότε... Smoke your myth in Greece...".